- خیانت در امانت به چه معناست؟
- آیا خیانت در امانت جرم به شمار می‌آید؟
- اگر خیانت در امانت جرم است، مجازات آن چیست؟
- خیانت در امانت چه تفاوتی با کلاهبرداری و سرقت دارد؟
- چگونه می‌توان جرم خیانت در امانت را برای دادگاه اثبات کرد؟
- اگر نتوان ادعای جرم خیانت در امانت را اثبات کرد چه مجازاتی برای شخص مالک در پی خواهد داشت؟
در این مقاله می‌خواهیم به بررسی این موارد بپردازیم؛
امانتداری
امانتداری یکی از اعمال نیک است. هرکسی که امانتی به او سپرده می‌شود باید در حفظ و نگهداری آن تلاش کند تا خیانتی در امانت نکرده باشد. زیرا خیانت در امانت علاوه بر این که از نظر حقوقی و قانونی جرم تلقی می‌شود، از منظر اجتماعی هم جلوه‌ی خوبی نخواهد داشت و مردم را نسبت به هم بی‌اعتماد می‌کند.
به طور کلی امانت عبارت است از پیمان بستن برای مالی که نزد شخصی دیگر قرار بگیرد. این کار باید از راه‌های قانونی صورت بگیرد.
بیشتر بدانیم: درباره الزام به تنظیم سند چه می‌دانید؟
از خیانت در امانت چه می دانید؟
خیانت در امانت همان پیمان‌شکنی و نقض عهدی است که بسته شده است.
در واقع طبق آنچه که در کتاب جرایم علیه اموال و مالکیت ذکر شده است عبارت است از “استعمال، تصاحب، تلف یا مفقود نمودن توأم با سوء نیت مالی كه از طرف مالك یا متصرف قانونی به كسی سپرده شده و بنا بر استرداد یا به مصرف معین رسانیدن آن بوده است”. البته نکته‌ی قابل توجه در این باره این است که اگر مال دزدیده شده به شخصی به عنوان امانت سپرده شود و آن شخص آن را به صاحب اصلی مال یا دولت بدهد، خیانت در امانت محسوب نمی‌شود.
آیات و روایات درباره ی امانت و خیانت در آن
در کتاب مقدس مسلمانان همواره به امانتداری توصیه شده است. خداوند در قرآن کریم به این موضوع بسیار اشاره می‌کند و اهمیت این موضوع را می‌رساند.
در آیه‌ی 58 سوره‌ی نساء اینگونه آمده است؛
“ان الله یأمركم ان تودوا الامانات الی اهلها” یعنی خداوند فرمان می‌دهد که امانت‌ها را به صاحبانشان برگردانید.
یا در آیه‌ی 58 سوره‌ی انفال آمده است که “ان الله لا یحب الخائنین” همانا خداوند خیانتکاران را دوست نمی‌دارد.
علاوه بر اشاره به امانتداری در آیات قرآن، در روایات و احادیث بسیاری، همواره به امانتداری سفارش شده است. پیامبر بزرگوار اسلام که خود به “محمد امین” شهرت داشت، در این‌باره فرموده‌اند: “كسی كه در دنیا به امانتی خیانت كند و آن را به صاحبش برنگرداند و مرگش فرا رسد بر غیر آیین من مرده است. “همچنین می‌فرمایند: ” اگر کسی تو را امین دانست و امانتی به تو سپرد، آن را به او برگردان و اگر کسی به تو خیانت و دغلکاری کرد تو به او خیانت نکن”.
جرم خیانت در امانت
این امر به عنوان یکی از مهم‌ترین جرایمی است که علیه اموال و مالکیت صورت می‌گیرد و جرم به‌شمار می‌رود.
طبق ماده 674 قانون مجازات اسلامی در بخش تعزیرات مصوب در سال 1375 که در زیر توضیح داده شده است، این کار جرم محسوب شده و مجازات آن از 6 ماه تا سه سال حبس می‌باشد. “هرگاه اموال منقول یا غیرمنقول یا نوشته‌هایی از قبیل سفته و چک و قبض و نظایر آن به عنوان اجاره یا امانت یا رهن یا برای وکالت یا هر کار با اجرت یا بی‌اجرت به کسی داده شده و بنا بر این بوده است که اشیاء مذکور مسترد شود یا به مصرف معینی برسد و شخصی که آن اشیاء نزد او بوده، آن‌ها را به ضرر مالکین یا متصرفین آن‌ها استعمال یا تصاحب یا تلف یا مفقود نماید، به حبس از شش ماه تا سه سال محکوم خواهد شد.”
بیشتر بخوانیم: مشاور حقوقی کیست؟
خیانت در امانت چیست؟
جرم این موضوع علاوه بر جنبه‌ی خصوصی که شاکی خصوصی اقدام به شکایت می‌کند، جنبه‌ی عمومی هم دارد و حتی در صورتی که شاکی خصوصی گذشت کند، مجازات تعزیری همچنان باقی خواهد ماند و غیرقابل تعلیق است.
پس این جرم علاوه بر مجازات طبق ماده‌ی 674 قانون مجازات اسلامی، ماده‌ی 19 هم تکمیل کننده‌ی مجازات وی می‌گردد؛
“دادگاه می‌تواند کسی را به علت ارتکاب جرم عمدی به تعزیرات یا مجازات‌های بازدارنده محکوم کرده است به عنوان تتمیم حکم تعزیری یا بازدارنده مدتی از حقوق اجتماعی محروم و نیز از اقامت در نقطه یا نقاط معین ممنوع و یا به اقامت در محل معین مجبور نماید.”
شرایطی که خیانت در امانت محسوب می شوند کدامند؟
چگونه می‌شود این جرم را اثبات کرد؟
این موضوع شرایطی دارد و اگر در هر یک از شرایط زیر رخ دهد به این عنوان تلقی می‌شود؛
- استعمال کردن مال: استعمال یعنی به کار بردن و استفاده کردن از آن مالی که به امانت سپرده شده است.
- تصاحب کردن مال: تصاحب کردن مال امانت گرفته شده به این معناست که شخص خود را صاحب آن مال جا زده و آن را بفروشد یا به دیگری ببخشد.
- تلف کردن مال: تلف مال به این معنا است که مال مردم که برای امانت به شخصی سپرده شده بود به نحوی نابود شود و از بین برود.
- مفقود کردن: مفقود کردن به معنای گم کردن مال است.
نکته‌ای که در اینجا باید مطرح شود این است که اگر اثبات شود شخص برای جلوگیری از متضرر شدن صاحب مال آن را استعمال، تصاحب، تلف و یا مفقود کند جرمی مبنی بر خیانت در امانت مرتکب نشده است که به کمک وکیل حقوقی این رویه را باید پیش برد.
مدارک لازم جهت اثبات خیانت در امانت
برای اثبات این مورد لازم است مدارکی به همراه داشته باشید که به آن‌ها اشاره می‌کنیم؛
- رسید امانی مالی که صاحب مال آن را به امانت سپرده است و مالک خواستار استرداد و مطالبه‌ی آن از امین است.
- تنظیم اظهارنامه و سپس دادخواستی مبنی بر شکایت به دادسرا.
- شهودی برای اثبات این جرم باید به همراه کلیه مدارک و مستندات ارائه شود.
مجازات عدم اثبات خیانت در امانت
اگر صاحب مال اقدام به شکایت از فردی کند که مالی را برای امانت به او سپرده بود که آن شخص خیانت در امانت کرده است و نتواند ادعای خود را اثبات کند، فرد مقابل هم می‌تواند شکایتی با عنوان افترا (تهمت) به صاحب مال داشته باشد. در صورتی که اثبات شود که شخص مالک با قصد و نیت بد به فرد تهمت وارد کرده است، مجازات حبس از یک ماه تا یک سال به همراه 74 ضربه شلاق در انتظارش خواهد بود.
