حرفه پزشکی از زمانهای قدیم توأم با نوعی دستورهای اخلاقی و مقررات شغلی بوده است ؛ به طور مثال دستورهای اخلاقی در مورد پزشکان دو کشور هند و مصر قدیم رعایت میشده است . در تمدن یونان ، موضوع اخلاق پزشکی از اهمیت ویژهای برخوردار بوده است.بنا به عقیده بقراط ، رفتار گرم و انسانی پایه اصلی است . اصولا بزرگترین سهم بقراط در زمینه پزشکی اعتقاد و ایمان به اصول اخلاقی بوده که در سوگند نامه معروف وی متجلی است . در مجموعه قوانین حمورابی، که دو هزار و دویست سال قبل از میلاد مسیج تنظیم گردیده است، مقرراتی درباره پزشکی دیده میشود . این قطعه سنگ که در ناحیه شوش در اوایل قرن نوزدهم کشف شده است امروزه در موزه لوور پاریس نگهداری می شود .
در تمدن اسلامی، اخلاق پزشکی، تحت تعالیم عالیه دین مبین اسلام، از تلألو و درخشش بیشتری برخوردار گردیده است، زیرا که آیین مقدس اسلام به دانش و حرفه پزشکی بسیار بها داده است به طوری که دانش پزشکی را معادل و همطراز دانش دینی قرار داده است .
حق « حریم خصوصی » که از آن به حق تنها بودن نیز یاد شده ، از جمله حقوقی است که انسانها به دلیل نیازهای شخصی ، از یک طرف به آن وابسته اند و از سویی دیگر به دلیل ضرورت زندگی جمعی مکلف اند این حق را نسبت به دیگران به رسمیت شناخته و آنرا محترم دارند.
به طور سنتی مفهوم حریم خصوصی بیشتر ناظر به حقوقی بوده است که با منافع اشخاص نسبت به اموال و به ویژه زمین مرتبط بوده است . در حالی که امروزه پیشرفت علم نه تنها باعث تحول مفهوم بلکه باعث توسعه قلمرو حریم خصوصی نیز شده است ، به نحوی که امروزه از حریم خصوصی انسان بر دادههای کامپیوتری ، نامههای اکترونیکی ، گفتگوهای الکترونیکی و … سخن به میان میآید.
حریم خصوصی با مسائل مختلفی ، از جمله فرهنگ ، نوع رژیم سیاسی حاکم بر یک جامعه و امثال اینها ارتباط دارد . لذا در ارائه تعریف از حریم خصوصی آسان نیست . گذر زمان نیز در این مفهوم مؤثر است . چه بسا ، مسائلی که در گذشته جزء حریم خصوصی نبود امروزه داخل در حریم خصوصی شده باشند و بالعکس .
در حقوق ایران حریم خصوصی مفهوم تعریف شدهای ندارد و در قوانین ایران نیز اعم از اساسی یا عادی ، عبارت«حریم خصوصی»مورد استفاده قرار نگرفته است و قانونگذار ، به طور کلی ، به استعمال الفاظی که دلالت بر این معنا دارند بسنده کرده است .
به نظر میرسد در مجموع بتوان گفت که حریم خصوصی محدودهای از زندگی شخص است که به وسیله قانون و عرف تعیین شده و ارتباطی با عموم ندارد به نحوی که دخالت دیگری در آن ممکن است باعث جریحهدار شدن احساسات شخص یا تحقیر شدن وی نزد دیگران به عنوان موجود انسانی شود.
توجه به حریم خصوصی به عنوان یکی از اساسی ترین مصادیق حقوق شهروندی ، از توجه به شان و منزلت انسانی و ارزشهای مبتنی بر انواع آزادی ها نشات گرفته و امروزه به یکی از کانونی ترین مباحث و یکی از مهمترین مسائل حقوق بشر ، در عصر جدید تبدیل شده است.
در تشکیلات بهداشتی و درمانی ، حفظ حریم و خلوت فعال و واکنشی از ابعاد مهم حفظ حریم و خلوت بیماران تلقی می شود . تحت لوای این مفهوم است که فرد تصمیم می گیرد که اطلاعاتی را به دیگران بدهد یا ندهد و یا این که در داشتن اطلاعات با دیگران سهیم باشد .
ابعاد حریم شخصی بیماران
1 ـ بعد فیزیکی
درجه ای از حریم فرد است که وی را به طور فیزیکی در دسترس دیگران قرار داده و به عبارتی دست یافتنی می کند . این بعد در مفهوم فضای شخصی و حریم خصوصی نیز جای دارد . فضای شخصی به عنوان شرط لازم برای حفظ حریم و خلوت بیمار مطرح است . مطالعاتی که بر مفهوم فضای شخصی در حیطه های بهداشتی درمانی متمرکز باشد به مورد اجرا در نیامده است ولی در تحقیقات مربوط به طبیعت و زندگی به کرات روی آن تاکید شده است .
2 ـ بعد روحی و روانی
مفهوم حفظ حریم و خلوت از دیدگاه روحی و روانی یک نیاز و یک حق برای انسان به شمار می رود . این بعد به توانایی هایی از انسان می پردازد که برای شکل دادن به ارزش ها و اینکه با چه کسانی و تحت چه شرایطی افکار و اطلاعات خصوصی خود را با دیگران تقسیم کرده و یا فاش نماید ، ضروریست .
3 ـ بعد اطلاعاتی
در این بعد افراد حق دارند نحوه ، زمان و چگونگی دادن اطلاعات به دیگران و یا سازمانها و تشکیلات بیمارستانی را خود تعیین کنند . توسعه تکنولوژی اطلاعاتی و روند رو به رشد استفاده از کامپیوتر به طور فزاینده ای نیازمند به حفاظت اطلاعاتی است . پرستاران و اعضای تیم بهداشتی و درمانی باید توجه داشته باشند که چه قسمتی از اطلاعات محافظت می گردد .
4 ـ بعد اجتماعی
شامل توانایی و تلاش افراد یا گروهها برای کنترل تماس های اجتماعی آنها می گردد . بعد اجتماعی حفظ حریم و خلوت بیمار در تعریف ، از بار فرهنگی قوی برخوردار است و بر طبق یافته های برخی مطالعات ، دارای تاثیر زیادی بر طرقی است که افراد می توانند خلوت حریم اجتماعی خود را حفظ کنند . حفظ حریم اجتماعی در 4 حیطه شخصی ، اجتماعی ، عمومی و خصوصی تعریف شده که در فرهنگ های متفاوت یکسان تلقی نمی شود .
