طلاق خلع چیست؟

طلاق خلع که در ماده ۱۱۴۶ قانون مدنی به آن اشاره شده است طلاقی است که در آن زن به دلیل کراهت از شوهر خود، در مقابل پرداخت مالی به او، طلاق می‌گیرد. این مال ممکن است عین مهر، معادل آن و یا بیشتر یا کمتر از مهریه باشد. به مالی که زوجه به زوج می‌بخشد فدیه گفته می‌شود و می‌تواند دین، منفعت یا عین باشد.

در مورد مقدار فدیه قانون خاصی وجود ندارد و میزان آن با توافق طرفین تعیین می‌شود.

برای مثال نفقه و یا اجرت شیر دادن به فرزند در مدت معین می‌تواند به عنوان فدیه در نظر گرفته شود.  به طور کلی طلاق به معنی انحلال عقد نکاح دائم است و حق طلاق بر اساس قانون متعلق به زوج است. با این حال در مواردی مانند طلاق خلع زوجه می‌تواند از زوج جدا شود. در این مقاله به بررسی موضوع طلاق خلع، شرایط و نکات مربوط به آن می‌پردازیم.

 به طور کلی طلاق به دو دسته طلاق رجعی و طلاق بائن تقسیم می‌شود.

در طلاق رجعی شوهر در مدت عده حق رجوع دارد و اگر در این مدت رجوع کند، رابطه زوجیت بین زوجین اعاده می‌شود. اما در طلاق بائن شوهر حق رجوع ندارد و رابطه زوجیت بعد از خطبه طلاق به طور کامل قطع می‌شود. علت پیش‌بینی چنین حالتی در قانون، کراهت میان زوجین در طلاق بائن است. طلاق خلع نیز یک نوع طلاق بائن است که با کراهت زوجه از زوج محقق می‌شود.

طلاق خلع مانند سایر اشکال طلاق به تراضی و ایجاب و قبول طرفین نیاز دارد و تا خدودی شبیه ایقاع است.

در این شکل از طلاق، زوجه با اعطای مالی از بند زوجیت رها می‌شود؛ در طلاق خلع پیش از جاری شدن خطبه طلاق و بعد از اعطای مال به زوج و یا حتی بعد از طلاق در مدت عده، زوجه می‌تواند به بذل رجوع کند و طلاق خلع را به طلاق رجعی تبدیل کند. در این حالت در مدت عده زوج می‌تواند به زوجه رجوع کند.

همان‌طور که پیش از این گفته شد، بعد از تحقق طلاق بائن که طلاق خلع نیز از اقسام آن است، مرد امکان رجوع ندارد. اما زن می‌تواند به فدیه‌ای که به شوهر خود پرداخته در مدت عده رجوع کند و در نتیجه امکان رجوع را برای زوج نیز فراهم کند.

رجوع به بذل یا فدیه یک عمل حقوقی یک طرفه و ایقاع است، منتهی زوج باید در ایام عده از رجوع زوجه آگاه شود تا بتواند در صورت تمایل از حق خود برای رجوع استفاده کند. بنابراین اگر زوج از رجوع زوجه به بذل اطلاع نداشته باشد، رجوع زن باطل خواهد بود. به عبارت دیگر رجوع باید به نحوی باشد که طلاق را از حالت بائن به رجعی تبدیل کند. در این حالت با رجوع مرد، شرایط ازدواج قبلی مجدد برقرار می‌شود و حتی مهریه سابق نیز مجدد احیا می‌شود.

در اولین قدم طبق قانون حمایت خانواده زن برای دادخواست طلاق خلع باید به دادگاه خانواده محل سکونت رجوع نماید. در آن‌جا دادخواست طلاق را به دادگاه تقدیم کند و هزینه دادرسی را بپردازد. در قدم بعدی دادگاه نوبت تعیین می‌کند و برای رسیدگی به دادگاه تاریخ مشخصی را به طرفین دعوا که زوج و زوجه هستند، ابلاغ می‌کند.

در جلسه رسیدگی خوانده و خواهان به ترتیب سخنان و نظرات خود را طرح می‌کنند و دادگاه در همان جلسه یا در صورت نیاز در جلسات بعدی، حکم طلاق را صادر می‌نماید.

در صورتی که دادگاه حکم به طلاق زن دهد، زوج تا ۲۰ روز از تاریخ صدور حکم فرصت خواهد داشت تا در دادگاه تجدیدنظر به حکم صادر شده اعتراض کند. اگر دادگاه تجدید نظر نیز حکم طلاق صادر کند یا شهور در مدت ۲۰ روزه اعتراضی نکند، حکم طلاق قطعی خواهد شد و زن می‌تواند بعد از آن اجرای صیغه طلاق را درخواست کرده و از شوهر خود جدا شود. البته لازم به ذکر است که حکم طلاق زن قابلیت فرجام‌خواهی دارد و مرد می‌تواند بعد از صدور حکم توسط دادگاه تجدیدنظر رسیدگی برای مرحله سوم را به دیوان عالی کشور بسپارد که در این جا دیگر حکم دیوان عالی نهایی است و شوهر نمی‌تواند برای بار چهارم دوباره درخواست رسیدگی کند.