نکات مهمی که در رابطه با خلع ید باید بدانید

در دنیای امروزی گاهی شاهد تعرض نسبت به مال و حق مالکیت اشخاص هستیم. این تعرض علاوه بر اینکه جنبه کیفری دارد و طبق قانون، شخص متعرض به مجازات قانونی محکوم می‌شود، از طریق دادگاه‌های حقوقی نیز با عنوان خلع ید موضوع قابل پیگیری است.

خلع ید یک دعوای حقوقی در مورد اموال غیرمنقول (خانه، زمین، باغ) است. این دعوی زمانی ‌که شخصی بطور غیرقانونی ملک فرد دیگری را تصرف کند و مالک قصد خروج ملک خود از تصرف او را داشته باشد، با توجه به ماده 308 قانون مدنی که «غصب استیلا بر حق غیر است به نحو عدوان» این تصرف را غاصبانه تلقی کرده و مالک می‌تواند با ارائه دادخواست خلع ید به مرجع قضائی درخواست اخراج متصرف از ملک خویش را بنماید.

در برخی از موارد یک ملک دارای مالکین مختلف می‌باشد، به این صورت که یا به صورت شراکتی خریداری شده و یا به فرزندان یک خانواده به ارث رسیده است. در این صورت، هیچ‌یک از مالکین نمی‌توانند ادعای مالکیت مستقل داشته باشند و بدون اذن دیگران در مال مشترک تصرفی داشته باشند. در چنین مواردی  طبق ماده 43 قانون آیین دادرسی مدنی، ‌«در مواردی که حکم خلع ید علیه متصرف ملک مشاع به نفع مالک قسمتی از آن صادر شده باشد، از تمام ملک خلع ید می‌شود؛ ولی تصرف محکوم له در ملک خلع ید شده مشمول مقررات املاک مشاعی است.»

 این بدان معنی است ‌که، محکوم‌له در دعوای خلع ید مـلک مشاع زمانی که از سایر شرکا اجازه داشته باشد می‌تواند تقاضای تحویل ملک متنازع‌فیه را به خود نماید.

پرونده دادخواست خلع ید همانند سایر پرونده های کیفری دارای پیچیدگی‌هایی است که بهتر است برای تسهیل و تسریع در رسیدگی به این پرونده وکیل خبره در این خصوص پرونده‌ها گرفته شود. از جمله مزایای اخذ وکیل در پرونده‌های دادخواست خلع ید می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

در دعوای خلع ید مطابق با تبصره ماده ۱۷۱ قانون آئین دادرسی مدنی، در صورتی که شخصی ملک خود را با مدت معلوم به یک نفر اجاره دهد، پس از انقضای مدت و با وجود تقاضای موجر، مستاجر اقدامی به جهت تخلیه ملک به عمل نیاورد، موجر برای صدور حکم تخلیه علیه مستاجر، می‌بایست اقدام به طرح دعوای تخلیه ید بنماید.

مهم‌ترین تفاوت خلع ید در اثبات مالکیت است. در دعوای خلع ید خواهان باید مالکیت خود را با ارایه سند رسمی اثبات کند، اما در دعوای تصرف عدوانی نیازی به اثبات مالکیت از سوی خواهان نیست و خواهان فقط باید تقدم سابقه تصرف او نسبت به متصرف فعلی را  اثبات کند. به صورت خلاصه تفاوت خلع ید با تصرف عدوانی عبارتند از:

مهم‌ترین تفاوت خلع ید در اثبات مالکیت است. در دعوای خلع ید خواهان باید مالکیت خود را با ارایه سند رسمی اثبات کند، اما در دعوای تصرف عدوانی نیازی به اثبات مالکیت از سوی خواهان نیست و خواهان فقط باید تقدم سابقه تصرف او نسبت به متصرف فعلی را  اثبات کند. به صورت خلاصه تفاوت خلع ید با تصرف عدوانی عبارتند از:

در دفاع در دعاوی خلع ید، چنانچه خوانده سند مالکیت یا رای دادگاه مبنی بر اثبات مالکیت را ارائه دهد، از نظر ماهوی امکان دفاع چندانی وجود ندارد. اما در موارد دیگر با تمرکز بر جنبه‌های شکلی دادخواست شاید بتوان در پرونده خلع ید به موفقیت نسبی رسید.

در دفاع در دعاوی خلع ید، چنانچه خوانده سند مالکیت یا رای دادگاه مبنی بر اثبات مالکیت را ارائه دهد، از نظر ماهوی امکان دفاع چندانی وجود ندارد. اما در موارد دیگر با تمرکز بر جنبه‌های شکلی دادخواست شاید بتوان در پرونده خلع ید به موفقیت نسبی رسید.

در دفاع در دعاوی خلع ید، چنانچه خوانده سند مالکیت یا رای دادگاه مبنی بر اثبات مالکیت را ارائه دهد، از نظر ماهوی امکان دفاع چندانی وجود ندارد. اما در موارد دیگر با تمرکز بر جنبه‌های شکلی دادخواست شاید بتوان در پرونده خلع ید به موفقیت نسبی رسید.

هزینه دادرسی دعوای خلع ید به صورت مالی محاسبه شده و مطابق قانون برابر ارزش منطقه‌ای ملک و طبق کتابچه ارزش منطقه‌ای که هر سال توسط وزارت امور اقتصادی و دارایی برای ادارات تابعه امور اقتصادی و دارایی ارسال می‌شود، هزینه دادرسی محاسبه می‌شود.

چنانچه فردی قصد اقدام به دعوای خلع ید علیه فردی را دارد، باید با به همراه داشتن کلیه‌ مدارک و اسناد اثبات کننده ادعای مالکیت خود، به دادگاه حقوقی محل وقوع مال مراجعه نموده و با پرداخت هزینه دادرسی معادل دعاوی مالی که در بالا به آن اشاره شد، اقدام به ثبت دادخواست نمایید.

برای طرح دادخواست خلع ید علاوه بر شعبات دادگاه حقوقی می‌توان با مراجعه به دفاتر خدمات قضایی و پرداخت هزینه دادرسی و هزینه‌های مربوط به سامانه ابلاغ  نسبت به ثبت دادخواست اقدام نمود.

پس از بررسی پرونده و بررسی اسناد مربوط به مالکیت خواهان، دادگاه اقدام به صدور حکم قطعی (یعنی قابل اجرا) در دعوای خلع ید و ابلاغ آن به خواهان می‌کند. خواهان با در دست داشتن حکم اخذ کرده به اجرا احکام مراجعه کرده و درخواست اجرای آن را از بخش اجرای احکام مدنی می‌کند. پس از صدور اجراییه از سوی اجرای احکام، مأمور اجرا یا دادورز اقدام به عملیات اجرایی و بازپس گیری ملک تصرف شده می‌کند.

همانطور که در بالا به آن اشاره شد خلع ید یکی از دعاوی حقوقی بر سر مالکیت یک ملک است. دعاوی حقوقی غالبا زمانبر بوده و اشراف داشتن و آگاهی از قوانین در تسریع ارائه دادخواست و پیگیری در روند دادرسی بسیار مهم است. به همین سبب پیشنهاد می‌شود از بهترین وکیل تهران در این زمینه کمک بخواهید تا با ارائه دادخواست درست و مدارک و اسناد مستدل شما به دادگاه، شانس موفقیت شما را در باز پس گیری ملک متصرفه بالا ببرد.