قولنامه دستی چیست؟ – اعتبار قولنامه دستی

بیشتر افراد یک بار هم که شده ماده 10 قانون مدنی را خوانده یا حداقل به گوششان رسیده است. طبق ماده 10 قانون مدنی ( قراردادهای خصوصی نسبت به کسانی که آن را منعقد نمودند، در صورتی که مخالف صریح قانون نباشد نافذ است). این ماده حاوی اصل آزادی قراردادها است. بنابراین قولنامه دستی، قراردادی است که اگر تمام شرایط قانونی در آن لحاظ شود، طبق ماده 10 قانون مدنی، می‌تواند بین افراد منعقد شود و دارای اعتبار است.

در این مقاله تلاش می‌کنیم، تعریف صحیحی از قولنامه دستی ارائه دهیم تا شما به درک درستی از قولنامه برسید. تا در نهایت در تنظیم قولنامه دستی خود بتوانید مهم‌ترین نکات را لحاظ سازید که خدای ناکرده متضرر نشوید.

قولنامه دستی چیست؟

قولنامه دستی نوشته ای است که دو یا چند نفر در خصوص اموال خود، اعم از منقول یا غیر منقول، با یکدیگر در خارج از دفترخانه اسناد رسمی، معامله می‌کنند.

قولنامه در واقع نوشته ایست که توافق، به صورت وعده در انجام معامله صورت می‌گیرد. به طور مثال دو نفر مالی را مانند اتومبیل، با هم معامله می‌کنند، ولی خریدار قادر نیست مبلغ معامله را یکجا بپردازد، یا مالک اتومبیل کارهای مربوط به خلافی خودرو را هنوز انجام نداده، ولی هر دو طرف بابت خرید و فروش اتومبیل با یکدیگر توافق دارند. در چنین مواقعی، دو طرف نوشته‌ایی را تنظیم می‌کنند و توافقات انجام شده فی ما بین را در آن نوشته که به آن قولنامه می‌گوییم، مکتوب می‌نویسند.

محدودیت های قولنامه دستی

نکته قابل ذکر در قولنامه دستی این است که، در مدت زمانی که قولنامه دستی نوشته شده است، فروشنده نمی‌تواند مال مورد توافق را به شخص دیگری بفروشد و خریدار نیز متعهد است که مابقی مبلغ خرید را طبق تاریخ مورد توافق و مندرج در قولنامه به فروشنده تقدیم کند. بدین ترتیب قولنامه دستی، یک نوع سند عادی است که اگر به طور صحیح نوشته شود لازم الجرا است ودر دادگاه قابل استناد است.

قولنامه دستی با چه شرایطی در دادگاه اعتبار دارد؟

اعتبار قولنامه دستی در دادگاه بدون امضای شهود

قولنامه دستی اگر بصورت واقعی و بدور از ادعای جعل یا کلاهبرداری و عناوین مجرمانه نوشته شده باشد، و اگر شهودی هم آن را امضا نکرده باشد، و دادگاه نیز آن را احراز کرده باشد، مشمول ماده 10 قانون مدنی قرار می‌گیرد و بین طرفین اعتبار دارد و نافذ است.

اعتبار قولنامه دستی در دادگاه با امضای شهود

امضای شهود زیر قولنامه، در واقع اعتبار بخشیدن به اصالت قولنامه است. در واقع این که قولنامه دستی، چه شهود آن را امضا کرده باشد یا بدون امضا شاهد تنظیم شده باشد، تاثیری بر ضمانت اجرا و اعتبار قانونی آن ندارد. پس بدون شاهد نیز می‌توان دعوی الزام به تعهد قولنامه دستی را مطرح کرد، ولی نکته بسیار مهم این است که اثبات اعتبار قولنامه دستی بدون امضا شاهد، کار پیچیده و سختی است که پیشنهاد ما این است که در این مورد حتما قبل از هر اقدامی، با یک وکیل زبده مشورت کنید.

نکاتی که باید حین نوشتن قولنامه دستی رعایت شود

پیشنهاد ما این است که تا جایی که امکان دارد از نوشتن قولنامه دستی پرهیز کنید، و اگر به هر نحوی مایل به نوشتن قولنامه هستید، حتی الامکان آن را در بنگاه تنظیم کنید تا بتوانید کد رهگیری دریافت کنید. باید بدانید که در صورت اختلاف، اعتبار سند رسمی بر سند عادی برای دادگاه بیشتر است و از طرفی، قولنامه ایی که دارای کد رهگیری است، اعتبارش از قولنامه دستی عادی بیشتر است.

اگر به هر دلیلی خواستار نوشتن قولنامه دستی هستید حتما نکات زیر را در حین نوشتن قولنامه رعایت کنید.

1-طرفین قولنامه یعنی خریدار و فروشنده باید به صورت کامل مشخص شده باشند، یعنی اسم و فامیل – نام پدر به همراه کد ملی هر یک.

2- اقامت طرفین قولنامه باید به طور دقیق مشخص شود. یعنی نشانی و تلفن ثابت و تلفن همراه هریک به طور دقیق و خوانا ذکر شود.

3- موضوع قولنامه باید مشخص و صراحت داشته باشد. از نوشتن قولنامه‌هایی که موضوع آن مبهم و مردد است، جدا بپرهیزید.

4- در هنگام نوشتن قولنامه دستی زمان انجام معامله قطعی را قید کنید. مثلا مشخص کنید در فلان تاریخ برای انتقال قطعی، طرفین باید در بنگاه یا دفتر اسناد رسمی حضور یابند.

5- نکته بسیار مهم در تنظیم قولنامه دستی این است که حتی المقدور، ضمانت اجرا در نظر بگیرید. این که اگر یکی از طرفین به وعده خود عمل نکرد، ملزم به پرداخت خسارت می‌شود.

6- حداقل دو نفر زیر قولنامه را به عنوان شهود امضا کنند. نام و نام خانوادگی و مشخصات کامل شهود حتما درج شود. حتی الامکان شهود، مورد اعتماد هر دو طرف باشد.

7- شرایطی را در بند قولنامه به عنوان شروط قولنامه در نظر بگیرید، تا در صورت عدم انجام تعهد، هر کدام از طرفین حق فسخ و ابطال قولنامه را داشته باشند.

8- ثمن معامله و نحوه‌ی پرداخت آن حتما به صورت واضح و مشخص در قولنامه ذکر شود.

9- تا وقتی سند رسمی به شما انتقال پیدا نکرد، از پرداخت تمام پول به فروشنده خودداری کنید.

10- قولنامه دستی را حتما در سه نسخه تهیه کنید. یکی در دست فروشنده، یکی در دست خریدار و دیگری نزد بنگاه به امانت گذاشته شود، در صورتی که در بنگاه معامله نمی‌کنید یک نسخه از قولنامه را نزد فردی امین که مورد وثوق دو طرف است به امانت بسپرید.

11- اگر کسی که قولنامه را امضا می‌کند وکیل یا نماینده مالک است، حتما از قانونی بودن سمت او و اجازه امضا وی از سوی مالک، مطمئن شوید و مدارک دال بر این ادعای او را رویت کنید.